Czym jest Scribus?

Scribus jest programem typu DTP (ang. Desktop Publishing), służącym do komputerowego przygotowywania materiałów do druku. Jest bezpłatną alternatywą (rozprowadzany na licencji GPL) dla programów typu: Adobe PageMaker, czy QuarkXPress. Nadaje się do tworzenia złożonych dokumentów z przeznaczeniem dla drukarni lub wydruku na drukarce. Mogą to być: zaproszenia, ulotki, broszury, plakaty, czy wizytówki. Bardzo dobrze sprawdza się przy tworzeniu PDF-ów, także interaktywnych, jako dokumentacji, podręczników, specyfikacji technicznych, formularzy itp.

Krótka historia

Projekt wystartował ponad trzy lata temu. Rozwija się systematycznie do dnia dzisiejszego. Ostatnia wersja została wydana 28. sierpnia br. i nosi numer 1.2. Jest ona zwięczeniem ponad rocznych prac zespołu. Najważniejsze zmiany w stosunku do wersji 1.0 to:

• nowa funkcja importująca pliki EPS/PS - umożliwia wczytanie tych plików jako wektorowych lub postscriptowych konturów, które można poprawiać tak jak obiekty stworzone w Scribusie,
• dedykowana witryna z dokumentacją - http://docs.scribus.net,
• poprawiono ponad 800 różnych błędów,
• tworzenie dokumentów według zadanych wzorców,
• dostępny w 27 językach,
• nowy podgląd wydruku uwzględniający wyciągi barwne CMYK, przeźroczystość itp. w celu prawidłowego oddania efektu wynikowego,
• możliwość tworzenia prostych tabel,
• nowe wtyczki do eksportu dokumentów jako obrazy.

Przegląd funkcji

Scribus jest bezpłatny, mimo to posiada wiele zaawansowanych funkcji. Jest wspaniałym uzupełnieniem istniejących programów graficznych, tj. GIMP, czy Inkscape. Zespół programistów tworzący projekt postawił sobie za główny cel stworzenie aplikacji łatwej w obsłudze, a jednocześnie zawierającej funkcje do zastosowań profesjonalnych.

Najważniejszą cechą Scribusa jest łatwość operowania tekstem i łączenia go z grafiką. Udało się tego dokonać poprzez popularne w świecie programistów podejście - traktowanie tych elementów obiektowo. Inaczej, niż to ma miejsce w procesorach tekstów.

Operacje na dokumentach

Oprócz oczywistych funkcji, tj. tworzenie, otwieranie, zapisywanie, Scribus posiada także:

• style akapitów,
• szablony dokumentów,
• siatki, linie pomocnicze,
• ramki obiektów: styl obramowania, wykończenie, obroty, skalowanie,
• obiekty: grupowanie, łączenie, zabezpieczanie, zmiany typów,
• warstwy,
• podgląd czcionek,
• wsparcie dla Unikodu, w tym także dla języka arabskiego i hebrajskiego,
• osadzanie czcionek we wszystkich dokumentach (także PDF).

Zaawansowane funkcje

Poniżej wymieniłem ciekawe funkcje, które można uznać za wysokojakościowe - nie znajdziemy ich w każdym programie do obróbki tekstów.

• Zarządzanie kolorami CMYK, profile ICC (ang. International Color Conso rtium),
• barwne wyciągi CMYK/RGB,
• tworzenie interaktywnych PDF-ów zawierających elementy formularza wraz ze skryptami JavaScript,
• import/eksport dokumentów EPS (ang. Encapsulated PostScript),
• pełna zgodność z PDF/X-3 - pierwsza aplikacja DTP zgodna z tym standardem ISO,
• pełne wsparcie dla języka PostScript poziomu 2. oraz większości elementów poziomu 3.,
• wsparcie dla wszystkich własności formatu PDF 1.4 (m.in. przeźroczystość, kodowanie 128-bitowe),
• eksport dokumentów jako obrazy.

Obsługiwane formaty plików

Scribus jest programem, w którym następuje łączenie poszczególnych elementów składających się na końcowy dokument. Dlatego zapewnia możliwość odczytu danych z zewnątrz w różnych formatach:

• EPS (ang. Encapsulated PostScript), JPEG, PNG, TIFF, XPM (ang. XpixMap),
• SLA - format Scribusa bazujący na XML-u, w pełni udokumentowany,
• SVG 1.0 (ang. Scalable Vector Graphics).

Jeśli chodzi o tekst możliwy jest import danych z postaci czystego tekstu (format TXT). Formatowanie należy przeprowadzać w Scribusie.

Inne właściwości

Scribus został napisany w języku C++ w oparciu o bibliotekę Qt w wersji 3. Przeznaczony jest na systemy Linux i BSD, ale według informacji na stronie projektu z programu można korzystać także na Mac OS X oraz w systemie Windows poprzez pakiet Cygwin.

Scribus jest przykładem na program, który łamie dotychczasowe przekonania niektórych użytkowników o niedopracowanych programach pod Linuksa. Zaimplementowano w nim wsparcie dla metody "przeciągnij i upuść" (ang. drag'n'drop) w KDE 3, łatwe w użyciu okienka z paletami kolorów, przekształceniami i właściwościami obiektów. Wprowadzono kompatybilność z czcionkami typu: True Type, Type 1 Postscript i Open Type. Łatwo można narysować różnorodne figury geometryczne, w tym także krzywe Beziera. Wszystkie skróty klawiszowe można ustawić zgodnie z własnymi potrzebami. I co ważne, Scribus jest dostępny w języku polskim.

Instalacja

Moim biurkowym systemem jest Mandrakelinux 10.0 i na nim przeprowadzałem swoje testy. Scribus jest rozprowadzany wraz z dystrybucją Mandrake'a, jednak w dość starej wersji. Dlatego pobrałem odpowiednie pliki RPM ze strony projektu. Instalacja z paczek RPM przebiegła gładko:

# rpm -Uhv libscribus0-1.1.7-1mdk.i586.rpm scribus-1.1.7-1mdk.i586.rpm

Jak widać nie jest to najnowsza wersja (1.2), ale nie wymaga od użytkownika kompilacji. Chciałem jednak posiadać najnowszą wersję więc ściągnąłem źródła i dokonałem kompilacji:

# ./configure
# make
# make install

I tutaj nie było żadnych problemów (w zależności od zainstalowanych pakietów niekiedy potrzebna jest instalacja dodatkowych pakietów z plikami nagłówkowymi - czyli takich, które zawierają słowo devel). W poniższej tabeli znajdują się zebrane metody instalacji dla pozostałych popularnych systemów Linux i BSD.

Dystrybucja	Metoda instalacji
Debian	apt-get install scribus lub graficzna "nakładka", np. "Synaptic"
Gentoo	emerge scribus
PLD	poldek -i scribus
RedHat/Fedora	rpm -Uvh ./scribus-1.x.rpm
Slackware	Instalacja ze źródeł
SuSE	Użyj Yast2, lub rpm -Uvh ./scribus-1.x.rpm
FreeBSD	cd /usr/ports/print/scribus; make install

Zakończenie

Myślę, że tym artykułem zainteresowałem część z Czytelników do wypróbowania Scribusa. Według mnie warto podjąć to wyzwanie i dać mu szansę. W kolejnym artykule postaram się przybliżyć poszczególne funkcje, w wyniku których powstanie kompletny dokument PDF gotowy do publikacji w sieci. Zapraszam do lektury!

Grzegorz Wiechuła, 13-09-2004